Disciplines

Handboog Schieten

Raadsheer: Ronald Franse

Voor alle gildebroeders en gildezusters binnen het gilde bestaat op woensdagavond van 19:00 tot 21:00 uur en zondagochtend vanaf 10:00 tot en met 13:00 uur de mogelijkheid om met de handboog te schieten Deze schietavonden en ochtenden vinden plaats in het gildehuis Eigenhaard. Van 1 mei tot 1 september wordt bij goed weer geschoten op het Ravelijn op den Zoom. Geïnteresseerden zijn altijd welkom om eens te komen kijken, neem vooraf even contact op met de deken schrijver.

Koning Schieten

Giltboog

door Ronald Franse

Wat is de Giltboog?

De Giltboog is een schietclub binnen het gilde die tot doel heeft mensen, die niet aangesloten zijn bij het gilde,kennis te laten maken met het schieten met pijl en boog op blazoen. Iedereen vanaf twaalf jaar, kunnen deelnemen aan de schietoefeningen. Kinderen vanaf 8 jaar zijn welkom onder begeleiding van de ouders om lid te worden. Ook de jongeren die deelnemen zijn heel actief en vinden schieten met pijl en boog erg leuk.

De schietoefeningen worden gehouden in Gildehuis Eigen Haard op zondagmorgen tussen 10.30 en 12.30. Deze schietoefeningen vinden plaats onder leiding van gildebroeders Ad Coppens en Ronald Franse. Zij zijn de mentoren van de Giltboog en binnen het gilde hebben ze de functie van raadsheren voor het schieten. Alleen bij hoge uitzondering gaat zo'n training niet door. Dat kan het geval zijn bij bijzondere gildeactiviteiten die op zondag kunnen plaatsvinden.

Hoe is die Giltboog opgezet?

Iedereen die geïnteresseerd is kan zes keer proeven, d.w.z. mag zes keer gebruik maken van de materialen (handbogen en pijlen) van het schuttersgilde.

Als de persoon besluit vaker te willen meedoen en aan trainingen en wedstrijden wil deelnemen, dan kan men zich inschrijven en deelnemen aan het jaarlijkse schietprogramma. Er wordt dan contributie gevraagd. Schutters die lid worden schaffen een eigen boog en pijlen aan.

De belangstelling is zo groot dat we binnen een korte tijd al twaalf schutters aan de lijn hebben staan.
De trainingen worden gehouden in het Gildehuis in de Pieter Breughelstraat. Omdat het een gildeactiviteit is maken de schutters ook kennis met het gilde waarvan men ook lid kan worden.

Eén schutter van de Giltboog heeft al te kennen gegeven dat hij wil toetreden tot het schuttersgilde.
Zo kan de Giltboog dus ook gezien worden als kweekvijver voor het Gilde.

Zo nu en dan worden er in de regio van het gilde wedstrijden gehouden buiten het gildeverband om, waaraan ook niet gildebroeders/zusters kunnen deelnemen, dus ook de schutters van de Giltboog kunnen hieraan deelnemen. Onlangs werd er in Raamsdonk deelgenomen aan het handboogschieten voor jongeren.

Bent u geïntereesserd?

Wil u ook meedoen met schieten bij de Giltboog of heeft u vrienden die kennis willen maken met het schieten en de Giltboog? U kunt op zondagmorgen langs komen en dan eventueel ook afspraken maken over een kennismakingsperiode. Bovendien kunt u contact opnemen via met de giltboog

Vendel Zwaaien

Raadsheer: Nog te bepalen

Éen van de disciplines binnen ons gilde is het vendelen. Op dit moment hebben wij de volgende vendeliers.

Het vendelen is niet een typisch Brabantse gilde traditie. Het vendelspel is pas sinds 1959 een officieel federatief erkend wedstrijd onderdeel.

De vendels zijn meestal vierkante zwaaivendels gemaakt van een lichte stof als zijde. Voor de balans heeft de vendelstok aan de onderkant een contragewicht van lood dat met koper is bekleed.

Het vendelspel of vendelgebed bestaat uit een grote reeks acrobatische handelingen. De vendelier zwaait met het vendel in de hand, over de rug, met zijn schouders en kin, om zijn middel, met een hand, op een been, in de knieholte, hurkend, kromstaand en liggend. Hij gooit het in de hoogte en vangt het weer op.

In het vendelgebed wordt de strijd tussen goed en kwaad, tussen geloof en ongeloof uitgebeeld.
Een goede uitvoering vergt enorm veel training.

Elke eerste woensdag avond van de maand wordt het vendelen geoefend vanaf 19:00 uur. Binnen het vendelen bestaan verschillende figuren. Bij speciale gelegenheden (zoals de naamdag van het gilde) wordt het vendelgebed gezwaaid. Dit is een opeenvolging van verschillende patronen in een specifieke volgorde, waarin de strijd tussen goed en kwaad wordt uitgebeeld en om kracht gebeden wordt om de goede strijd te kunnen strijden.

Vendelgebed

Het Vendelgebed zoals beschreven

In 1969 verscheen het boek van Jan Toorians: Het vendelzwaaien in de historische schuttersgilden.¹ Het is een prachtig boek vooral omdat het de kunst van het vendelen zo breed beschrijft. Een voornaam spel wordt het vendelen in een van de inleidende hoofdstukken genoemd. We hebben het boek weer eens uit de kast gehaald, omdat enkele vrienden van het gilde vroegen om enige uitleg van het vendelen. We willen een uitgebreide samenvatting geven van het hoofdstuk van Jan Toorians dat heet: Het vendelgebed in de Brabantse gilden. Om een idee te geven van de wijze waarop door Toorians het vendelen beschreef een uitvoerig citaat.

De vendelier heeft altijd oog voor het voorname karakter van zijn spel. En het is met fierheid dat hij de strijd tegen alles wat hem belaagd aanbindt. Hij voelt zich ook sterk, wanneer hij tegen het onrecht ten aanval trekt. Hij herinnert zicht dan de legende van Sint Joris, die de draak bevocht en het ondier overwon. Evenals Sint Joris overwint ook hij geloof en kwaad en doet hij dat zwaaiende met zijn vaandel, het symbool van zijn broederschap, zijn gilde. Daarom zwaait hij ook niet voor zichzelf. Zijn verdedigingen en zijn aanval symboliseren zijn eigen worsteling, maar ook die van medebroeders in het gilde. Het gebed van de vendelier "want zijn zwaaien is meer dan een handeling gericht op het aardse" het is een zich wenden tot de Allerhoogste "en wat is dat anders dan bidden?" wordt ingezet met een presenteren van het vaandel, het algemeen toeschouwers geschiedt, en wat als een groet bedoelt is. Daarna vangt het zwaaien voor God, Koning / Koningin en Vaderland aan.

¹Jan Toorians: Het vendel, het vendelzwaaien in de historische schuttersgilden. 1969 Gest Bergen (N.-H.)

Stapsgewijs volgt dan de opbouw van het vendelgebed. We volgens Toorians op de voet.

De Hoofdman commandeert:
- vendelier(s) presenteer(t) het vendel;
- neig(t) het vendel;
- zwaai(t) het vendel voor God, Koning / Koningin en Vaderland;
Het vendel wordt boven het hoofd gezwaaid.
Dit mogen we verstaan als een groet aan God. Voordat hij de strijd begint, vraagt hij om moed om een eerlijk en goed gevecht te kunnen beginnen. Ook bidt hij om sterkte voor zichzelf.
Het vendel wordt boven het hoofd geworpen in een hand. Hiermee wordt ondermeer de patroon van het gilde eer gebracht omdat die hoog verheven is. De vendelier van zijn kant zal en wil doen wat hij kan. Het omhoog gooien van het vendel is ook een enthousiast gebaar, een gebaar van vreugde omdat hij de strijd mag beginnen.
Het vendel wordt rond de hals gegooid.
Er moet moedig gestreden worden, de vendelier zal zich duchtig moeten weren, want het kan hem de kop kosten!
Met de knop in de hals wordt het vendel rond getrokken met de schouder.
Met het hoofd achterover kijkt hij naar de hemel en wil daarmee uitdrukken: U, Heer, wil ik verheerlijken.
Tweemaal het vendel zijwaarts oprollen.
Het wordt serieus, de vendelier moet zich weren, want de vijand komt eraan. Hier wordt er ook wel gekozen om het vendel over de schouder te laten rollen. Hiermee wordt het eerste gedeelte afgesloten. Met een slag over het hoofd bidt hij dat hij in de strijd tussen goed en kwaad (God en de duivel, geloof en ongeloof) het goede mag vertegenwoordigen én mag overwinnen.
In een forse slag (wrong) wordt het vendel achter de rug gezwaaid tot onder het tegengestelde armoksel.
Van alle kanten wordt de vendelier aangevallen. Overal gevaar.
Eveneens deze slag achter de rug, maar nu lager tot achter de knieholten.
Bij een poging de vendelier op de knieën te krijgen, wordt hij neer gedrukt, daarom kan hij nu op een knie zitten.
Weer boven het hoofd beginnen om rond de borst te zwaaien.
De vendelier moet nu alle krachten bij zetten, desnoods tot hij er bij neer gaat.
Het vendel zakt en wordt rond de knieën gezwaaid.
Het is alsof de vendelier de raad krijgt zich lenig te houden, opdat hij steeds zal kunnen knielen.
Het vendel zakt verder en wordt rond de enkels gezwaaid.
De vendelier moet zijn best doen om zijn vendel in beweging te houden, want de strijd is zwaarder geworden. Hij moet zorgen dat het vendel rein blijft. De gedachte aan de gildepatroon steunt hem.
Het vendel gaat laag.
Ook al wordt de vendelier diep neergedrukt door de vijand, hij weet staande te blijven, ook al moet hij daarvoor het vendel rond de been, knie of enkel zwaaien en vanwege een verwonding het gevecht op één been voortzetten.
Er wordt weer vanaf boven begonnen waarop eventueel een losse oefening volgt.
Het vendel wordt tussen de benen doorgezwaaid en rond de heupen gegooid.
De vendelier laat zien dat hij nog vast ter been is en daarom met goede moed verder kan gaan met het gevecht.
De vendelier treedt over het vaandel heen, voorwaarts en achterwaards, daarbij alle mogelijke handgrepen toepassend.
De vendelier verhindert dat de vijand zijn vendel afneemt, daarom wordt deze na allerlei afleidingsmanoeuvres tussen de benen door en laag over de grond telkens weer boven het hoofd gebracht. Deze gecombineerde figuren worden onderbroken door het volgende:
Vendel in de knieholte, wordt op één been rondgetrokken. De vendelier die natuurlijk niet wil opgeven, maakt zijn handen even vrij. De strijd gaat onverminderd verder. Het vendel gaat weer omhoog om weer een nieuwe afleidingsmanoeuvre te kunnen beginnen. Soms gaat hier een vrij figuur aan vooraf.
De elleboogdraai.
De bijna wanhopige strijd vraagt onmiddellijk handelen. Eerst weer een kort gebed: de vendelier maakt een slag boven het hoofd, daarna moet de strijd naar de overwinning voeren.
Het vendel wordt achter de rug doorgeworpen, zo hoog mogelijk en vóór weer opgevangen.
Nooit zal de vendelier wijken, hoe zwaar de strijd ook mag zijn en hoe hard hij ook hulp nodig heeft, zal hij verder gaat met de strijd.
Het vendel wordt om beide bovenbenen geworpen.
Als gevolg van de strijd zakt het vendel lager. Om één been kan ook verder worden gegooid op kniehoogte, dan daalt het vendel verder.
Het gooien om één of beide enkels.
Door de haast hopeloze strijd is de vendelier erg vermoeid. Hij houdt zich met moeite staande. Opnieuw smeekt hij om kracht en bijstand. Hij begint weer boven het hoofd en maakt een fikse afweerslag.
Met één hand wordt het vendel rondgeslingerd en teruggegooid.
De vendelier probeert de vijand van het lijf te houden, door zijn vermoeidheid laten zijn handen al los. Zijn voet kan nog net op tijd het vendel opvangen.
Het vendel wordt op de voet gelegd.
Nog staande op één been neemt hij het vendel op de voet mee rond. Nu is de strijd op zijn hoogtepunt. Hij strijdt knielend verder. Op beide knieën vendelend, roept hij patroon om hulp. Het wordt een smeekbede. Hij kan bijna niet verder en biedt zijn leven aan. Hij kan Gods kracht nu onmogelijk missen. Enkele oefeningen worden nu knielend gemaakt. Soms worden deze oefeningen, die een zware strijd symboliseren, zittend of liggend uitgevoerd. Door de inzet van al zijn krachten is hij uitgeput. Als de vendelier voelt dat de strijd gestreden is dan staat hij op en werpt uit blijdschap het vendel de hoogte in. De zege is behaald! God heeft zijn gebed verhoord op voorspraak van de schutspatroon voor wie hij het vendel heeft gezwaaid in naam van het gilde.
Het vendel wordt opgerold.
Hiermee wordt een groet gebracht aan de aanwezige toeschouwers. Met het opgerolde vendel op de rechter schouder marcheert de vendelier af.

Het vendelgebed is een element van het Brabantse volksleven en is daaruit niet weg te denken, omdat het een uiting is van het diepe geloof van de brabander. Alle gildebroeders hebben de plicht en de taak dit gebed te blijven uitspreken, hetzij dat zij dit persoonlijk doen, hetzij dat een vendelier in hun midden dit voor hen doet. De voorouders deden het, de gildebroeders van vandaag doen het. In de toekomst mag daarin geen verandering worden gebracht!
Met dit laatste citaat besluiten we de samenvattende beschrijving van Toorians in de hoop vrienden en andere belangstellenden een inzicht gegeven te hebben over de symboliek en betekenis van het vendelgebed en het vendelen in het algemeen. Ook de figuren in de eed van trouw aan de kerkelijke en burgerlijke overheid zijn op dezelfde wijze opgebouwd en bevatten elementen uit het vendelgebed.

Trommen - Bazuinblazen

Raadsheer: Kees Koopman

Trommen

Het trommen wordt op dit moment vertegenwoordigd door de volgende gildebroeders

Direct achter de standaardrijder en de vaandrig gaat de tamboer.
Hij voert de trom bij veel activiteiten en gebeurtenissen.
Hij geeft het tempo waarin het gilde gaat en het ritme bij het vendelen.
De bekendste gildemars gaat op het ritme van: "Daor hedde de guld, daor hedde de guld, daor hedde potdomme de guld".
Bij begrafenissen speelt de tamboer een gepaste mars op zijn trom die hij dan met een rouwdoek omfloerst.

Een echte gildetrom is gemaakt van hout of koper en is bespannen met een dierlijk vel. Het is een zware trom. Het vergt de nodige kracht en muzikaliteit om de trom goed te bespelen.
Tijdens de heilige mis offeren de gildebroeders hun gave om de trom.
Veel gilden hebben tegenwoordig meerdere tamboers en ook typische andere gilde-instrumenten zoals bazuinen en klaroenen worden gebruikt.

Bazuinblazen

Het bazuinblazen wordt binnen ons gilde door de volgende gildebroeders vertegenwoordigd.

De bazuinblazer loopt achter de tamboers.
Het valt onmiddellijk op wanneer een het gilde over een bazuinblazer beschikt.
Het geluid klinkt vrolijk en trekt de aandacht in een grote omtrek.

Met 'tromgeroffel en bazuingeschal' kondigt een gilde zich van verre aan.
Iedereen vindt het schitterend om de combinatie van vendeliers, tamboers en bazuinblazers te zien en te horen.

Een bazuin is een soort trompet zonder knoppen (ventielen).
Hierdoor is het op een bazuin alleen mogelijk om 8 "natuurlijke" tonen te spelen. Het variëren van deze tonen doet met door met de lippen meer of minder kracht te zetten.
Het vergt daarom veel oefening om een goede bazuinblazer te worden en te blijven.

elke eerste woensdag van de maand wordt er geoefend. Afhankelijk van de komende activiteiten zal dan worden vastgesteld wat er gerepeteerd wordt.
De tamboers hadden binnen het gilde met name de functie om de gildebroeders op te trommelen indien dit nodig was, omdat er bijvoorbeeld een aanval op de stad dreigde. Omdat we tegenwoordig beschikken over telefoons is het optrommelen van de gildebroeders niet meer nodig. Tegenwoordig geven de tamboers het tempo aan in optochten en zorgen ze voor muzikale ondersteuning bij de vendelgroet en demonstraties.

Onderscheidingen

Kring Onderscheidingen

Rien de Krom

Binnen de gilden van de Noord Brabantse Federatie van schuttersgilden zijn er een aantal richtlijnen die zowel voor de Federatie als zijnde de leden hiervan genoemd de kringen opgesteld.
Door dit wat gespecialiseerder te maken hebben we 4 categorieën aan gemaakt die afzonderlijk worden benoemd.

Noord Brabantse Federatie van Schuttersgilden

Zilveren Medaillon met hieraan verbonden het Predikaat Opperdeken van de NBFS Hiervoor komen personen in aanmerking die zich op uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor het gildewezen in brede zin en met (extra) federatieve uitstraling.
Zilveren Medaillon voor uitzonderlijke verdiensten voor de NBFS. Toekenningsnorm genoemd als in de eerste alinea.
Zilveren schilden met specifieke inscriptie voor bijzondere:
1. Algemene verdiensten
2. Verdiensten op het gebied van schieten
3. Verdiensten op het gebied van het vendelen
4. Verdiensten op het gebied van het trommen en bazuinen
Voor toekenning komt in aanmerking de persoon, die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt voor het gildewezen en die een aantal jaren in een of meerdere organen van de NBFS actief werkzaam is geweest.

De gilde leden welke deze onderscheiding hebben ontvangen zijn:

Rien de Krom

Kring van Schuttersgilden

Kring Gilde Onderscheidingen — Kring Onderscheidingen.

Zilveren Medaillon voor uitzonderlijke verdiensten voor de Kring. Toekenningsnorm genoemd als in de eerste alinea. Met een extra uitstraling richting de gilden die bij de Kring zijn aangesloten.

De gilde leden welke deze onderscheiding hebben ontvangen zijn:

Gilden

De gilden zijn hierin autonoom. Zij kunnen ieder voor zich een onderscheiding, met een eigen invulling, bedenken welke is afgestemd op de persoon van gildebroeder zijnde. Hiervoor komen personen in aanmerking die zich op uitzonderlijke wijze verdienstelijk hebben gemaakt voor het gildewezen in brede zin en met (extra) gilde uitstraling.
Gilde St. Sebastiaan Bergen op Zoom Borgvliet gebruikt hier een penning van eigen fabricaat.

Ridder tot de orde van St. Sebastiaan Europa

Zilveren Medaillon voor uitzonderlijke verdiensten voor de schuttersgilden / NBFS in het algemeen. Daarnaast zich verdienstelijk hebben gemaakt op sociale en Maatschappelijke gebieden in zijn eigen omgeving.

De gilde leden welke deze onderscheiding hebben ontvangen zijn:

Rien de Krom